Άρθρο μου στην Εφημερίδα των Συντακτών. Αφορμή για την παρέμβαση αποτελεί η επικείμενη ανακοίνωση της αναθεωρημένης στρατηγικής για την Κλιματική Προσαρμογή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας και την ανάγκη αλλαγής της κυβερνητικής πολιτικής στα ζητήματα του περιβάλλοντος.
Είναι ζωτική ανάγκη η προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα. Ο πλανήτης μας ήδη βιώνει μια άνευ προηγουμένου ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Καλούμαστε να προσαρμοστούμε στις ήδη υφιστάμενες και συνεχώς εντεινόμενες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να λάβουμε τολμηρά μέτρα προσαρμογής για την αντιμετώπιση των κλιματικών επιπτώσεων στο οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό σκέλος τους.
Όσο καλύτερα προσαρμοζόμαστε σήμερα, τόσο λιγότερο θα είναι το κόστος που θα πληρώσουμε αύριο. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με την οποία το κόστος της μη-προσαρμογής θα ανέλθει στα 700 δισεκατομμύρια Ευρώ μέχρι το 2100. Η χώρα μας είναι ένα από τα κλιματικά hotspots του πλανήτη λόγω της γεωγραφικής της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο και της ποικιλομορφίας του ανάγλυφου της, ιδιαίτερα όσον αφορά τις νησιωτικές της περιοχές.
Η αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελέσει πεδίο στείρας αντιπαράθεσης αλλά κοινό τόπο συναίνεσης και δημοκρατικού διαλόγου ως ένα υπαρξιακό ζήτημα που δεν αφορά μόνο τις μελλοντικές γενιές αλλά και τη δική μας επιβίωση στον πλανήτη. Οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα (CO2) βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών (412 ppm το Νοέμβριο του 2020) με αποτέλεσμα την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης κατά 1,1°C σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο. Παρά την κρίση της πανδημίας του COVID 19 και τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ (UNEP Emissions Gap Report 2020).
Οι στόχοι που έχουν τεθεί από τα κράτη οδηγούν σε ένα μονοπάτι αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3-4°C, ενώ ακόμη και αν επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών εκπομπών για τον οποίο έχουν δεσμευτεί 126 χώρες παγκοσμίως στη Συμφωνία του Παρισιού, η άνοδος της θερμοκρασίας θα αυξηθεί κατά 2.7°C μέχρι το τέλος του αιώνα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, αναμένεται να ανακοινώσει την αναθεωρημένη στρατηγική για την Κλιματική Προσαρμογή. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε με συντριπτική πλειοψηφία ένα κοινό ψήφισμα στο οποίο καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει μια πραγματικά τολμηρή και υλοποιήσιμη αναθεωρημένη στρατηγική με στόχο την οικοδόμηση μιας ανθεκτικής Ευρώπης, με υψηλή προσαρμοστική ικανότητα που θα της επιτρέψει να πραγματοποιήσει ριζικές αλλαγές σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη, την επισιτιστική ασφάλεια, τη λειψυδρία και τη διασφάλιση κλιματικής και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Πιο αναλυτικά ζητάει:
- νέα εργαλεία παρακολούθησης της προόδου εφαρμογής της, με νομικά δεσμευτικούς και ποσοτικοποιημένους στόχους για την αξιολόγηση,
- τη γενναία αύξηση των δαπανών για την προσαρμογή με ταυτόχρονο διαχωρισμό τους από αυτές για τον μετριασμό των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής,
- τη χρηματοδότηση έργων υποδομής εφόσον έχουν ενσωματώσει τους κλιματικούς κινδύνους στο σχεδιασμό.
Επίσης, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει άξονες πολιτικής για την προετοιμασία των κρατών μελών αναφορικά:
- με την υποδοχή των κλιματικά εκτοπισμένων πληθυσμών,
- την ενσωμάτωση της διάστασης του γυναικείου φύλου στη λήψη αποφάσεων για την προσαρμογή,
- την ενίσχυση της ετοιμότητας των γεωγραφικών περιοχών που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στην κλιματική αλλαγή, όπως είναι τα νησιά
και τέλος
- το σχεδιασμό ενός μηχανισμού για τις απώλειες και ζημίες έτσι ώστε να στηριχθεί ο ιδιωτικός τομέας ενόψει των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης.
Την ίδια ώρα που τρέχουν αυτές οι εξελίξεις στην Ευρώπη, στην Ελλάδα βιώνουμε ένα αδιέξοδο με το (αντι)περιβαλλοντικό νομοσχέδιο Χατζηδάκη, την υποβάθμιση του σώματος Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, την αντικατάσταση του λιγνίτη με το ορυκτό αέριο, τις έρευνες για την εξόρυξη υδρογονανθράκων ακόμα και σε περιοχές NATURA, το πισωγύρισμα με τους δασικούς χάρτες και την εκτός σχεδίου δόμηση, αλλά και πολλά άλλα που αποτελούν τα έως τώρα πεπραγμένα της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.
Ο Πρωθυπουργός θα πρέπει να αντιληφθεί τη σοβαρότητα όσων πρέπει να γίνουν στην κατεύθυνση της Κλιματικής Προσαρμογής, να εντάξει τη χώρα στις νέες συμμαχίες που διαμορφώνονται και να προχωρήσει σε κάλεσμα όλων των πολιτικών δυνάμεων στην υπόθεση της αναθεώρησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή του 2016, με ευρύτατη και ουσιαστική διαβούλευση, έτσι ώστε να αποτελέσει κοινό κτήμα όλων μας. Η πρακτική της κυβέρνησης να παρουσιάζει αιφνιδιαστικά σχέδια από το παρελθόν για το περιβάλλον στην περίοδο της κρίσης και μετά να καλεί σε προσχηματικό διάλογο, δεν είναι μόνο αναποτελεσματική, αλλά προκαλεί το δημόσιο αίσθημα σε ό,τι αφορά τη διαφάνεια και τη λογοδοσία.