Πριν από κάθε άλλη σκέψη, θα ήθελα να εκφράσω το σεβασμό και την συμπαράστασή μου στις οικογένειες του Σμηναγού Χρήστου Μουλά και του Ανθυποσμηναγού Περικλή Στεφανίδη, στις οικογένειες κάθε θύματος αυτής της τεράστιας καταστροφής, καθώς και σε κάθε έναν που είτε παλεύει αυτή την ώρα στην κατάσβεση των πυρκαγιών, είτε πλήττεται από αυτές. Η πρώτη μέριμνα θα πρέπει να είναι προς αυτούς τους ανθρώπους. Όπως πρέπει να αποτυπωθεί στη συνείδηση όλων μας πως κάθε θύμα κλιματικών καταστροφών είναι πρωτίστως αποτέλεσμα ανεπαρκών πολιτικών μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Σε ό,τι αφορά το πρόβλημα των πυρκαγιών και της αντιμετώπισης τους στο σημερινό πλαίσιο, όπως αυτό καθορίζεται από την κυβέρνηση,
Η επιμονή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ευρεία διαβούλευση και συμμετοχή πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από κάθε νομοθετική ή μη πρωτοβουλία δεν είναι φετίχ, καλοί τρόποι, ή εμμονή που προκαλεί καθυστερήσεις, αλλά εργαλείο ικανού σχεδιασμού και καλής νομοθέτησης. Είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για να υπάρξουν ασφαλή αποτελέσματα. Είναι ένα εργαλείο που η κυβέρνηση Μητσοτάκη απορρίπτει και απαξιώνει συστηματικά.
Ο κ. Μητσοτάκης θεωρεί ικανότερη τη δική του σκέψη, αντί της συλλογικής, ακόμα και σε ό,τι αφορά το δικό του υπουργικό συμβούλιο, που έχει καταστεί εικονικό - οι εξουσίες είναι όλες συγκεντρωμένες στο Μαξίμου. Μαζί με τις εξουσίες, όμως, συγκεντρώνονται και οι ευθύνες.
Η χώρα βρίσκεται εκτός μνημονίου από το 2018, ενώ από το 2019 μέχρι σήμερα έχει δανειστεί δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα με αυτή τη δημοσιονομική επέκταση, παρατηρούμε μία παράλληλη αύξηση στη συχνότητα των καταστροφών που χτυπούν τη χώρα.
Δεν έχει ευθύνες μία κυβέρνηση για την πανδημία, αλλά σίγουρα έχει ευθύνες αν προσπαθεί να πείσει πως οι ασθενείς με covid-19 έχουν πιθανότητες επιβίωσης με νοσηλεία εκτός ΜΕΘ.
Δεν έχει ευθύνες μία κυβέρνηση γιατί ο πρόεδρος Πούτιν ξεκίνησε ένα πόλεμο στη σιταποθήκη της Ευρώπης, αλλά σίγουρα έχει ευθύνες αν κατά τη διάρκεια του πολέμου επιτρέψει στην αγορά να αισχροκερδεί - πόσω μάλλον αν την επιδοτήσει, για να αμβλύνει τις εντυπώσεις.
Δεν έχει ευθύνες μία Ελληνική κυβέρνηση μερικών ετών για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις στις δασικές πυρκαγιές, αλλά σίγουρα έχει ευθύνες όταν απαξιώνει την πυροσβεστική, όταν ανοίγει παράθυρα «δικαίωσης» ακόμα και καταπατητών δημοσίων εκτάσεων, όταν αναβάλλει την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, ή όταν φτάνει να επιτρέψει ακόμα και εξορύξεις σε περιοχές NATURA κλείνοντας οριστικά το μάτι πως όλα είναι δυνατά με τη ΝΔ στο τιμόνι της χώρας.
Το 2019 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, του Αλέξη Τσίπρα, παρέδωσε την Έκθεση και Συμπεράσματα Ανεξάρτητης Επιτροπής, με τίτλο «Προοπτικές Διαχείρισης Πυρκαγιών Δασών & Υπαίθρου στην Ελλάδα», υπό τον συντονισμό του διευθυντή του Global Fire Monitoring Center (GFMC) καθηγητή Dr. Johann Georg Goldammer. Ο Αλέξης Τσίπρας και οι υπουργοί του δεν βασίστηκαν σε καφενειακού επιπέδου «ιδέες». Δεν έκατσαν γύρω από ένα τραπέζι να κάνουν brainstorming για το πώς θα αντιμετωπιστούν οι δασικές πυρκαγιές σε περιβάλλον νέων κλιματικών άκρων και με τη Μεσόγειο να υπερθερμαίνεται με διπλάσιο ρυθμό από τον υπόλοιπο πλανήτη. Μετά την καταστροφή στο Μάτι, ο Αλέξης Τσίπρας ανέθεσε στον Dr. Johann Georg Goldammer τη συγκρότηση μίας διεπιστημονικής επιτροπής που θα ανέλυε το πρόβλημα και θα κατέθετε προτάσεις, όπως και έκανε.
Ας υποθέσουμε πως ο σημερινός πρωθυπουργός (με πτυχίο στις κοινωνικές επιστήμες) διαφώνησε με την έκθεση και για αυτό δεν υιοθέτησε τις εισηγήσεις της επιτροπής Goldammer. Υιοθέτησε κάποια άλλη, όπως αυτή της Ακαδημίας Αθηνών για παράδειγμα; Ασχολήθηκε με τα ευρήματα της IPCC, της Διεθνούς Διεπιστημονικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή; Πού είναι η δική του επιτροπή σοφών; Πού είναι ο δικός του σχεδιασμός; Με ποια στρατηγική, σε ποιο πλαίσιο και με τι χρηματοδότηση θα φέρει αποτέλεσμα; Ποιος ιεραρχεί τις προτεραιότητες του κράτους προκειμένου να κρατήσει ασφαλείς του πολίτες, τις περιουσίες τους, το περιβαλλοντικό κεφάλαιο και τους κλάδους της οικονομίας που έχουν την ασφάλεια ως προϋπόθεση, αντί για πολεμικές εικόνες με τουρίστες να εγκαταλείπουν τις βαλίτσες τους στην άκρη του δρόμου για να σωθούν. Ποια είναι η θέση της Ελλάδας στην ΕΕ όταν οι κυβερνητικοί ευρωβουλευτές συντάσσονται με την ακροδεξιά σε ύπουλα χτυπήματα που υπονομεύουν την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που την εξελίσσει και υλοποιεί καθιστώντας την ΕΕ διεθνή ηγέτη και πρωτοπόρο; Ποιο είναι το οικονομικό μοντέλο που ξοδεύει δισεκατομμύρια των πολιτών για θνησιγενείς μονάδες ενέργειας όπως η Πτολεμαΐδα 5 που θα λειτουργήσουν εκτός κάθε πλαισίου ευρωπαϊκής στήριξης και χρηματοδότησης;
Η κυβέρνηση διαρκώς ομιλεί για το σχέδιο της, ανακοινώνει «κοσμογονία» και «μεθοδικό σχεδιασμό», αλλά φέρνει κοσμοχαλασμό. Μόνο οι πρωθυπουργικοί αυτοσχεδιασμοί υπάρχουν, οι οποίοι κατ’ εξακολούθηση αποδεικνύονται καταστροφικοί. Και μετά κάθε καταστροφή, έρχεται η συγνώμη και συγχρόνως η προσπάθεια να ρίξουν τις ευθύνες αλλού, το διάγγελμα, και τελικά το επίδομα στους εκάστοτε καμένους. Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη. Ο Βοναπαρτισμός καίει, απαξιώνει και τελικά σκοτώνει.
Η χώρα έχει για πρώτη φορά στα 200 χρόνια του νεότερου κράτους τη δυνατότητα να κάνει ένα μεγάλο άλμα μπροστά, ταυτόχρονα με τον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο, στην επανάσταση που ονομάζεται Πράσινη Μετάβαση. Δηλαδή, με αφορμή ένα υπαρξιακό πρόβλημα, αυτό της κλιματικής κρίσης, την μετάβαση σε έναν δικαιότερο, ανθεκτικότερο και πιο βιώσιμο κόσμο μέσα από την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας, έναν κόσμο προσαρμοσμένο στα νέα κλιματικά και κοινωνικά δεδομένα. Αυτό δεν μπορεί να γίνει δίχως σχεδιασμό, δίχως να ακουστούν οι ειδικοί, δίχως να ανοίξει η συμμετοχή και η διαβούλευση, ενώ η πολιτική τηε ΝΔ οδηγεί τα βάρη σε όσους φέρουν τη λιγότερη ευθύνη και υφίστανται τις μεγαλύτερες ζημιές.
Οι σημερινές δασικές πυρκαγιές, πρέπει να γίνουν συναγερμός για την ευκαιρία που κινδυνεύει να χάσει η Ελλάδα και οι Έλληνες, αν συνεχίσουμε σε αυτή την ατελέσφορη πορεία με τις αποφάσεις του ενός, πίσω από κλειστές πόρτες, και συστηματικά προς τη λάθος κατεύθυνση. Γιατί τελικά είναι προσβλητικό να επικαλείται κάποιος την κλιματική κρίση μόνο όταν υπάρχει η τηλεοπτική εικόνα με τα ανεπαρκή πυροσβεστικά μέσα, ελέω αγοράς περιπολικών και Ραφάλ, αλλά να την ξεχνάει όταν χρηματοδοτεί έρευνα για υδρογονάνθρακες νοτίως της Κρήτης.
Και κάτι τελευταίο. Η φράση του Πρωθυπουργού, πως «είμαστε σε πόλεμο με τις δυνάμεις της φύσης» αποτελεί το πιο αποκαλυπτικό στοιχείο για τη σχέση Μητσοτάκη με το πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει. Είναι παράλογη ως σκέψη η εναντίωση στις δυνάμεις της φύσης, πόσω μάλλον του πολέμου. Σε μία τέτοια σύγκρουση, όλοι γνωρίζουμε ποιος θα ήταν ο νικητής. Αυτό που διαφαίνεται, όμως, είναι πως ο πρωθυπουργός δεν έχει κατανοήσει το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και επομένως αδυνατεί να ασπαστεί τον πράσινο ευρωπαϊκό οδικό χάρτη και να κατανοήσει τις λύσεις που προτείνει η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινότητα. Δηλαδή τις κοσμογονικές αλλαγές που καλούμαστε να υλοποιήσουμε, για να βελτιώσουμε τον κόσμο μας και να διασώσουμε τη ζωή στις πόλεις και στην ύπαιθρο, τις υποδομές, τα πολιτιστικά και τεχνολογικά μας επιτεύγματα, τον τρόπο ζωής μας. Για να το διατυπώσουμε όπως είναι το αίτημα της παγκόσμιας νεολαίας: Αλλάξτε το σύστημα, όχι το κλίμα!
Η κυβέρνηση οφείλει να ανοίξει τα χαρτιά της στους πολίτες, στους δημοσιογράφους και στο πολιτικό σύστημα σε ό,τι αφορά την πολιτική προστασία, την πρόληψη και την αποκατάσταση από τις πυρκαγιές καθώς και την πολιτική ζημιών και απωλειών. Να πει τι χρηματοδοτήσεις έχει αντλήσει, τι χρηματοδοτήσεις προγραμματίζει να αντλήσει, στο πλαίσιο τίνος σχεδιασμού και σε τι χρονικό ορίζοντα θα ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ.
Εννιά προτάσεις:
Επιτάχυνση και ενίσχυση του μηχανισμού RescEU του Ευρωπαϊκού Στόλου Αντιμετώπισης Κλιματικών Καταστροφών και της διαλειτουργικότητας των ευρωπαϊκών σωμάτων αντιμετώπισης τους - μιλάμε δηλαδή για μία FIREX στα πρότυπα της FRONTEX.
Δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου Ζημίων και Απωλειών, που θα καλύπτει και την κρατική αρωγή στους πληγέντες, και τα κόστη αποκατάστασης των οικοσυστημάτων.
Εξαίρεση των δαπανών κάλυψης Ζημιών και Απωλειών από τον υπολογισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στην αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Άμεση ολοκλήρωση των περιφερειακών σχεδίων Προσαρμογής και Ανθεκτικότητας και ανακατανομή των πόρων ΕΣΠΑ, ΚΑΠ και ΤΑΑ.
Ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, και άμεση συμμόρφωση με τις προβλέψεις του Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης που οι ευρωβουλευτές της ΝΔ καταψήφισαν μαζί με την ακροδεξιά.
Άμεση ενεργοποίηση στην κατεύθυνση που μας δίνουν οι ειδικοί, είτε πρόκειται για την Έκθεση Goldammer, είτε για την Ακαδημία Αθηνών, είτε για άλλες πηγές.
Άμεση αξιολόγηση όλων των αντιπλημμυρικών υποδομών τώρα, πριν την έλευση του φθινοπώρου.
Δρομολόγηση έργων Προσαρμογής απέναντι στη ραγδαία αλλαγή των κλιματικών συνθηκών, που σε μεγάλο βαθμό δεν μπορούν να καλυφθούν από την αγορά, και αυτονόητα θα έπρεπε να έχουν ήδη ενταχθεί στο ΤΑΑ.
Άμεση σύσταση επιστημονικής επιτροπής για την παρακολούθηση της εφαρμογής του κλιματικού νόμου, ως όφειλε να έχει ήδη κάνει από τις σχετικές προβλέψεις του ευρωπαϊκού κλιματικού νόμου.