Κάθε χρόνο από το 1995 στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) πραγματοποιείται μία Παγκόσμια Διάσκεψη όλων των Κρατών του κόσμου με στόχο την αναχαίτιση της κλιματικής και της περιβαλλοντικής κρίσης. Εν όψει της Παγκόσμιας Διάσκεψης των Μερών για το Κλίμα (COP27) στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο, και εν μέσω μίας πληθώρας άλλων κρίσεων (ενέργεια, ακρίβεια, πανδημία και επισιτιστικό), ακτιβιστές, πολιτικοί και διπλωμάτες προσπαθούν να επαναφέρουν την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο του παγκόσμιου διαλόγου.
Γεωπολιτικές εξελίξεις
Με πρόσχημα την ενεργειακή κρίση, η Ευρώπη αναδιπλώνει τις φιλόδοξες κλιματικές πολιτικές της και επενδύει σε νέες υποδομές ορυκτών καυσίμων (π.χ., σταθμούς υποδοχής υγροποιημένου ορυκτού αερίου), καθώς και σε νέες εμπορικές συμφωνίες με εξαγωγικές χώρες όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία και το Αζερμπαϊτζάν. Φαραωνικά ντε φάκτο εγκαταλελειμμένα έργα, όπως οι αγωγοί Midcat και Eastmed στην Ιβηρική χερσόνησο και την Ανατολική Μεσόγειο αντίστοιχα, ξαναβρίσκονται σήμερα στο προσκήνιο.
Η αντιπροσωπεία της Ουκρανίας στην 77η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. UN Photo/Cia Pak
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή λοιπόν, και ενώ μία πρόσφατη έρευνα αναδεικνύει πως η συντονισμένη συνεργασία μεταξύ των Κρατών μπορεί να επιταχύνει την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως και κατά 40 χρόνια, η κλιματική διπλωματία συνεχίζει να «παγώνει». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κίνηση της Κίνας να διακόψει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ σε θέματα κλιματικής αλλαγής, με αφορμή τις πρόσφατες εντάσεις γύρω από την Ταϊβάν.
Γεφυρώνοντας το χάσμα της δράσης
Ο στόχος περιορισμού της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5οC που συμφωνήθηκε στην COP21 στο Παρίσι ήδη φαίνεται άπιαστος. Περσινή έκθεση του ΟΗΕ καταδεικνύει πως οδεύουμε προς αύξηση της τάξης των 2,7 οC ενώ αν δεν υιοθετηθούν ριζικά μέτρα για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης, η αύξηση μπορεί να αγγίξει τους 4-5 οC, κάτι το οποίο δεν συμβαδίζει με την συνέχιση της οργανωμένης ανθρώπινης κοινωνίας. Στο πλαίσιο του Mitigation Work Program εν όψει της φετινής COP27, τα Κράτη Μέλη πρέπει να υιοθετήσουν πιο φιλόδοξα εθνικά σχέδια για τον περιορισμό των ρύπων του θερμοκηπίου.
Η Πρωθυπουργός των Μπαρμπάντος Μία Μότλεϊ (στα δεξιά) UN Photo/Laura Jarriel. Τα αναπτυσσόμενα μικρά νησιωτικά κράτη πρωτοστατούν στις παγκόσμιες προσπάθειες καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης.
Γεφυρώνοντας το χάσμα της χρηματοδότησης
Το πιο ευαίσθητο πολιτικά ζήτημα των κλιματικών χρηματοδοτήσεων αποτελεί, ο τρίτος πυλώνας, δηλαδή οι ζημιές και απώλειες (loss and damage). Επικαλούμενες τις ζημιές της τάξης των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που (θα) υφίστανται οι αναπτυσσόμενες χώρες από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, απαιτούν από τις ανεπτυγμένες χώρες να δημιουργήσουν ένα νέο, ανεξάρτητο ταμείο κλιματικών χρηματοδοτήσεων. Με το σύνθημα #MakePollutersPay, οι ανεπτυσσόμενες χώρες προτείνουν οι μεγάλοι ρυπαντές, όπως οι αεροπορικές και οι πετρελαϊκές εταιρείες, να καλύψουν αυτό το χρηματοδοτικό κενό μέσω μέτρων όπως παγκόσμιοι φόροι.