Πώς φαντάζονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση τις πόλεις του 2030; Μετά την εισαγωγή της πολιτικής του Green Deal τον Δεκέμβριο και την έγκρισή του από το Ευρωκοινοβούλιο στα μέσα Ιανουαρίου, οι χώρες της Ε.Ε. στρέφονται στην υλοποίηση της πολιτικής με γνώμονα την πολυσυζητημένη βιώσιμη ανάπτυξη. Ενα από τα μεγάλα στοιχήματα είναι ο «πράσινος» μετασχηματισμός των πόλεων, καθώς αυτές ευθύνονται για το 60-80% της κατανάλωσης ενέργειας παγκοσμίως και το 75% της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.
Παράλληλα απαιτούνται σοβαρές παρεμβάσεις στα αστικά κέντρα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η έλλειψη κονδυλίων για την παροχή βασικών υπηρεσιών καθώς και η έλλειψη επαρκούς στέγασης και η υποβάθμιση των υποδομών.
Ολα τα παραπάνω συνδέονται άμεσα με τον Στόχο 11 του ΟΗΕ (Sustainable Development Goals) για βιώσιμες πόλεις και κοινότητες το 2030, για τον οποίο ενημερώθηκε και κατέθεσε προτάσεις σχετιζόμενες με την ελληνική πραγματικότητα ομάδα αποτελούμενη από στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, ΜΚΟ κ.ά. που προσκάλεσε στο Ευρωκοινοβούλιο στις 4 και 5 Φεβρουαρίου ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρος Κόκκαλης.
Ο στόχος 11 θέτει τις σύγχρονες προκλήσεις για τις πόλεις παγκοσμίως, οι οποίες πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσονται βελτιώνοντας όμως τη χρήση πόρων και μειώνοντας τη μόλυνση και τη φτώχεια. Η ομάδα των επισκεπτών συνομίλησε με αρκετούς ειδικούς από τα όργανα της Ε.Ε., του ΟΗΕ, τον ιδιωτικό τομέα και την πρώην αντιδήμαρχο Βιέννης, Μαρία Βασιλάκου.
Εκλεγμένη με το κόμμα των Πρασίνων, συνέβαλε στο να μετατραπεί η αυστριακή πρωτεύουσα σε μία από τις πιο καλοσχεδιασμένες πόλεις παγκοσμίως με έμφαση σε αρκετούς ελεύθερους και πράσινους χώρους (53% της πόλης), νέες ψηφιακές τεχνολογίες και τη διαμόρφωσή της με τρόπο που να συμπεριλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερο ευάλωτες ομάδες.
Το επόμενο βήμα είναι η βιώσιμη αστική κινητικότητα που, πέρα από την ενίσχυση του δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς, περιλαμβάνει και την εισαγωγή ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων στο πλαίσιο της οικονομίας του διαμοιρασμού με την παράλληλη εγκατάσταση σταθμών φόρτισης και κατάλληλων υποδομών.
Σε αυτό το σημείο στάθηκε ιδιαίτερα ο Μάριος Παπανικολόπουλος, ιδρυτής της startup MORO που ασχολείται με τη βιώσιμη αστική κινητικότητα, τονίζοντας ότι το επόμενο βήμα θα είναι ολοκληρωμένες λύσεις κινητικότητας με συνδυασμό μέσων μαζικής μεταφοράς, ηλεκτροκίνητων μέσων και περπατήματος που θα φτάσουν στον ίδιο βαθμό διαθεσιμότητας για τους πολίτες με τα Ι.Χ. αυτοκίνητα.
O Willebrord Sluijters, επικεφαλής της Μονάδας Περιφερειακής Πολιτικής για την Ελλάδα και την Κύπρο, αναφέρθηκε σε πιο χειροπιαστά παραδείγματα για τη χώρα μας. Αρχικά τόνισε ότι για την Αθήνα δεν αρκεί η επέκταση του μετρό με τη γραμμή 4, αλλά απαιτούνται σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας για τα οποία πρέπει εν όψει 2030 να πάρουν πρωτοβουλίες όλοι οι δήμοι της Αττικής. Ως μια πόλη στη χώρα μας με σύγχρονο σχεδιασμό χαρακτήρισε τα Χανιά, όπου υπάρχει συναίνεση στη συνέχισή του παρά τις πολιτικές διαφορές των δημοτικών παρατάξεων.
Από την πλευρά του ο Πέτρος Κόκκαλης χαρακτήρισε την απλή αναλογική βοηθητικό παράγοντα για έναν πιο ολοκληρωμένο μελλοντικό σχεδιασμό στις ελληνικές πόλεις και αναφέρθηκε στην εμπειρία του από τον Δήμο Πειραιά. Μέλη της ελληνικής ομάδας προερχόμενα από την τοπική αυτοδιοίκηση μίλησαν για τις ελλείψεις στις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων στελεχών που θα μπορούσαν να προτείνουν και να επιβλέψουν τέτοια καινοτόμα έργα αναμόρφωσης.
Ακολούθησε η συζήτηση με τον Λευτέρη Σταυρόπουλο, στέλεχος της Κομισιόν από την DG REGIO, για την Ευρωπαϊκή Αστική Ατζέντα αλλά και όλο το πλαίσιο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων σχετικά με τις πόλεις και την τοπική αυτοδιοίκηση. Εκτός από τους πιθανούς τρόπους χρηματοδότησης με κεφάλαια της Ε.Ε., ο κ. Σταυρόπουλος μίλησε για πρόταση μελλοντικής δέσμευσης του 6% των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 από τα κράτη-μέλη για δράσεις στις πόλεις.
Οι φιλόδοξοι ή -για τους ριζοσπάστες οικολόγους- ακόμα και μετριοπαθείς στόχοι του Green Deal της Ε.Ε. (για κλιματική ουδετερότητα ώς το 2050) ταυτίζονται εν μέρει με τους ανάλογους στόχους του ΟΗΕ, αλλά η υλοποίησή τους δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και πολλές φορές για τα ελληνικά δεδομένα φαντάζουν έως ουτοπικοί.
Η νέα πολιτική χαρακτηρίζεται ως απόπειρα μετατόπισης της Ε.Ε. από τον κυρίαρχο τις τελευταίες δεκαετίες νεοφιλελευθερισμό, καθώς αυξάνεται ο ρόλος των κρατών και του δημόσιου τομέα στον σχεδιασμό μεγάλων project στο όνομα της πράσινης-κυκλικής οικονομίας, αν και είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο Πέτρος Κόκκαλης χαρακτήρισε τη δίκαιη «πράσινη» μετάβαση υπαρξιακή πρόκληση και προνομιακό πολιτικό πεδίο για την Αριστερά: «Επειτα από πολλά χρόνια είναι πλέον ξεκάθαρο πως μια οικονομία χωρίς άνθρακα μπορεί να είναι ευημερούσα, αλλά και δικαιότερη απ’ ό,τι το σημερινό μοντέλο παραγωγής. Είναι όχι μόνο τεχνολογικά εφικτή και συμφέρουσα οικονομικά, αλλά και υπαρξιακά αναγκαία.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία περιγράφει ολιστικά, για πρώτη φορά, ζητήματα νομικής κατοχύρωσης, θέματα ασφαλούς και καθαρής ενέργειας, θέματα που αφορούν τη βιομηχανία και την κυκλική οικονομία, ζητήματα που σχετίζονται με την κινητικότητα και ασφαλώς θέματα που άπτονται της αγροτικής παραγωγής και συγκεκριμένα της ασφάλειας των τροφίμων. Εκτιμώ πως ο χώρος της δίκαιης “πράσινης” μετάβασης είναι προνομιακός για την Αριστερά του 21ου αιώνα. Πρέπει να καταλάβουμε πως οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες είναι και αυτές μέρος της κλιματικής κρίσης».
Του Μιχαήλ Άγγελου Κωνσταντόπουλου για την ΕΦΣΥΝ (link)