Προς μεγάλη μου έκπληξη, ο Υπουργος ΥΠΕΝ κ. Χατζηδάκης είπε σήμερα, κραδαίνοντας στο βήμα της βουλής την ερώτησή μου προς τον επίτροπο Timmermans, ότι θα μπορούσε να την είχε κάνει ο ίδιος. Δεν την είχε κάνει όμως τα 15 χρόνια που ήταν Ευρωβουλευτης και κυρίως το 2009 που ήταν Υπουργός Ανάπτυξης. Είχε και αυτός το κεφάλι του θαμμένο στην άμμο επί δεκαετίες, μαζί με όσους δε τόλμησαν ποτέ να αντικρίσουν την πραγματικότητα του επερχόμενου τέλους του λιγνιτη και να σχεδιάσουν, ως όφειλαν, τη δίκαια μετάβαση στη μεταλιγνιτική οικονομία. Ήταν εκείνος ο Υπουργός Ανάπτυξης, όταν η Ελληνική Κυβέρνηση δεσμεύτηκε για την πώληση των λιγνιτικών πεδίων, που εν τελεί ουδείς ενδιαφέρθηκε να αποκτήσει, καθώς οι επενδύσεις σε άνθρακα καθίσταντο ραγδαία σχολάζουσες περιουσίες. Και για του λόγου το αληθές, το σχετικό απόσπασμα της απόφασης περιλαμβάνεται στην ερώτησή μου:
Η έκπληξη μου είναι ειλικρινής, αλλά ας μου επιτρέψει να αμφιβάλω για το ειλικρινές της δικής του έκπληξης όταν ανέλαβε το ΥΠΕΝ και μαζί τη λυπητερή της ΔΕΗ που ο ίδιος είχε υποθηκεύσει ως ΥΠΑΝ.
Η Δυτική Μακεδονία βιώνει επί δεκαετίες μια κοινωνική, υγειονομική, οικονομική και περιβαλλοντική καταστροφή. Αυτή προέρχεται από τη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη, η οποία έχει στερήσει οποιαδήποτε αναπτυξιακή προοπτική για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας μας.
Η επιμονή στο αδιέξοδο μοντέλο της λιγνιτικής δραστηριότητας, αναμφίβολα στερεί δουλειές καθώς είναι αδύνατο να αναπτυχθούν νέες παραγωγικές δραστηριότητες. Αυτός είναι άλλωστε ο κύριος λόγος που η Δυτική Μακεδονία «απολαμβάνει» το αρνητικό προνόμιο της «πρωταθλήτριας» της ανεργίας στην Ελλάδα.
Ο Πρωθυπουργός - όπως είπε ο ίδιος στο Νταβός - “αποφάσισε προσωπικά, χωρίς δημόσια διαβούλευση” να προχωρήσει στην πιο γρήγορη απολιγνιτοποίηση στον κόσμο για να «θέσει ψηλά τον πήχη». Η Κυβέρνηση που μόλις χτες προσέθεσε τις εξορυκτικές δραστηριότητες στις επιτρεπόμενες χρήσεις στις ζώνες απόλυτης προστασίας φύσης, και εμφανίστηκε στην Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη κλιματική δράση ως πράσινη και ελαφρύνει τους μετόχους της ΔΕΗ, δηλαδή κυρίως το Ελληνικό Δημόσιο, από το αβάσταχτο κόστος που δημιουργήθηκε από το διαχρονικό στρουθοκαμηλισμό εμμονής στο λιγνίτη.
Ο κ. Μητσοτάκης έκανε τη δουλειά του στη Νεα Υόρκη και κοίταξε την τσέπη του. Πέταξε όμως το μέλλον των ανθρώπων που ζουν στις λιγνιτικές περιοχές κάτω από το τρένο. Απολιγνιτοποίηση χωρίς διαβούλευση, χωρις σχέδιο για την επόμενη μέρα για τους ανθρώπους, χωρις μηχανισμό και εργαλεία απορρόφησης πόρων. Σήμερα, ο κ. Χατζηδάκης αναλώθηκε σε ευχολόγια, όμως δεν εξήγησε τελικά πώς πάρθηκε η απόφαση για κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων, δεν παρουσίασε κάποια αναλογιστική μελέτη, ενώ οι αρμόδιοι υφυπουργοί δε γνώριζαν τίποτα όσο ο πρωθυπουργός έκανε τις πομπώδεις ανακοινώσεις. Το μόνο που σχεδιάζει ευθαρσώς και ανερυθρίαστα η κυβέρνηση είναι να αντικαταστήσει τον λιγνίτη με το ορυκτό αέριο, δεσμεύοντας το ενεργειακό σύστημα της χώρας στην εξάρτηση από τους εισαγόμενους υδρογονάνθρακες χωρίς λόγο.
Η απολιγνιτοποίηση μιας περιφέρειας με 43% ανθρακικό ΑΕΠ σε 3 χρόνια αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία. Η Γερμανία, μετά από εξαντλητικό διάλογο και σφοδρή κριτική από τους Πράσινους, κατέληξε σε στόχο απολιγνιτοποίησης με ορίζοντα 20ετίας και χρηματοδότηση άνω των 50 δις ευρώ. Η διεθνής εμπειρία μας δείχνει ότι η δίκαιη μετάβαση χρειάζεται τρία πράγματα, συνολικό σχεδιασμό με συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, χρόνο και χρήμα. Εμείς ασκόπως πετάξαμε τα δύο πρώτα και αφελώς ζητάμε περισσότερα χρήματα. Ο Μηχανισμός για τη Δίκαιη Μετάβαση προβλέπει συνολικά πάνω από €4 δις για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας για χρηματοδότηση επενδύσεων, οι οποίες θα σηματοδοτήσουν ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Ζητούμε περισσότερα χρήματα χωρίς σχέδιο, το οποίο μας λέει η κυβέρνηση ότι θα είναι έτοιμο... τον Σεπτέμβριο. Παράλληλα υλοποιούμε την απόφαση της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου (2013-2014) για την κατασκευή της μονάδας Πτολεμαϊδας 5, η οποία πάρθηκε χωρίς την εκπόνηση τεχνικοοικονομικής μελέτης, με αρχικό κόστος 1,5 δις και έχοντας πλέον ορίζοντα λειτουργίας το 2028 με καυσιμο τον λιγνίτη.
Το ΕΣΕΚ δεν είναι σχέδιο Δικαίης Μετάβασης. Αφορά τη μετάβαση της χώρας στην οικονομία μηδενικού άνθρακα, στην οποία κατευθύνεται όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση με τον Κλιματικό Νόμο.
Το πιο κρίσιμο διακύβευμα στην τιτάνια προσπάθεια ενεργειακής μετάβασης είναι η δημοκρατική συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και των εργαζομένων στο σχεδιασμό του μέλλοντός τους. Η ιδέα ότι θα έρθει η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Υπουργείο Περιβάλλοντος να ορίσει το μέλλον των κατοίκων μετά την εποχή του λιγνίτη χωρίς τους ίδιους είναι δυστοπική. Μόνο οι ίδιοι οι κάτοικοι μπορούν να αποφασίσουν για το μέλλον τους. Ειδάλλως, μετά τα Κίτρινα Γιλέκα στη Γαλλία δεν αποκλείεται να εμφανιστούν τα Μαύρα Γιλέκα σε όλη την Ευρώπη.
Δυστυχώς, αυτό το ψευδοπράσινο ριψοκίνδυνο πείραμα της κυβέρνησης θέτει σε κίνδυνο ολόκληρο το πλαίσιο της δίκαιης μετάβασης σε όλη την Ευρώπη, δημιουργώντας ένα εφιαλτικό κοινωνικό πείραμα στη Δ. Μακεδονία και καθιστώντας την πεδίο μάχης για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Εισηγητής εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στον Κανονισμό για τον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης είναι ο συνάδελφός μου Μανώλης Κεφαλογιάννης και περιμένουμε στην πρότασή του τις επόμενες ημέρες να δούμε πιο δίκαια κριτήρια κατανομής της χρηματοδότησης από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασηςγια την Ελλάδα σύμφωνα με το δίκαιο αίτημα του Δικτύου των Ενεργειακών Δήμων της χώρας.
Έχουμε ηθικό χρέος να στηρίξουμε αποτελεσματικά την Περιφέρεια που επί δεκαετίες έσυρε την ατμομηχανή της εθνικής ανάπτυξης και του εξηλεκτρισμού της χώρας. Σε κάθε περίπτωση η πρόκληση και η ευκαιρία της απολιγνιτοποίησης είναι τεράστια και κοινή. Δεν περισσεύει κανένας σε αυτόν τον τιτάνιο αλλά καλό αγώνα. Δεν μπορούμε όμως να πετάμε ανθρώπους κάτω από το τρένο προς χάριν των μετόχων. Δεν πρέπει να αφήσουμε κανέναν πίσω! Πρέπει να πάμε όλοι μαζί μπροστά! Το «μπροστά» που θέλουμε πρέπει να είναι αποτέλεσμα γόνιμου και ειλικρινούς διαλόγου όπως αυτός που κάνουμε στη νέα πληθυντική αριστερά του 21ου αιώνα.