2.1.6. Από «το αγρόκτημα στο πιάτο»: σχεδιασμός ενός δίκαιου, υγιεινού και φιλικού προς το περιβάλλον συστήματος τροφίμων
2.1.6.1 Τα ευρωπαϊκά τρόφιμα είναι φημισμένα ως ασφαλή, θρεπτικά και υψηλής ποιότητας. Θα πρέπει τώρα να καταστούν επίσης το παγκόσμιο πρότυπο βιωσιμότητας. Αν και η μετάβαση σε πιο βιώσιμα συστήματα έχει αρχίσει, ο επισιτισμός ενός ταχέως αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση με τα τρέχοντα πρότυπα παραγωγής. Η παραγωγή τροφίμων εξακολουθεί να έχει ως αποτέλεσμα τη ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, ευθύνεται και αυτή για την απώλεια της βιοποικιλότητας και την κλιματική αλλαγή και καταναλώνει τεράστιες ποσότητες φυσικών πόρων, ενώ σπαταλάται σημαντικό μέρος των τροφίμων. Παράλληλα, η διατροφή χαμηλής ποιότητας προκαλεί παχυσαρκία και ασθένειες όπως ο καρκίνος.
Στρατηγική "από το αγρόκτημα στο πιάτο"
2.1.6.2 Υπάρχουν νέες ευκαιρίες για όλους τους φορείς της αλυσίδας αξίας των τροφίμων. Οι νέες τεχνολογίες και οι επιστημονικές ανακαλύψεις, σε συνδυασμό με την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού και της ζήτησης για βιώσιμα τρόφιμα, θα ωφελήσουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» την άνοιξη του 2020 και θα δρομολογήσει ευρεία συζήτηση με τα ενδιαφερόμενα μέρη που θα καλύπτει όλα τα στάδια της τροφικής αλυσίδας, και θα ανοίξει τον δρόμο για τη διαμόρφωση μιας πιο βιώσιμης πολιτικής για τα τρόφιμα.
2.1.6.3 Οι Ευρωπαίοι αγρότες και αλιείς είναι βασικοί παράγοντες όσον αφορά τη διαχείριση της μετάβασης. Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα ενισχύσει τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η κοινή γεωργική πολιτική και η κοινή αλιευτική πολιτική θα εξακολουθήσουν να αποτελούν βασικά εργαλεία για τη στήριξη των προσπαθειών αυτών, εξασφαλίζοντας παράλληλα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για τους γεωργούς, τους αλιείς και τις οικογένειές τους. Οι προτάσεις της Επιτροπής για την κοινή γεωργική πολιτική της περιόδου 2021 έως 2027 ορίζουν ότι τουλάχιστον το 40 % του συνολικού προϋπολογισμού της κοινής γεωργικής πολιτικής και τουλάχιστον το 30 % του Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας θα συμβάλουν στη δράση για το κλίμα.
Εθνικά Σχέδια με αναφορά στην ΕΠΣ και τη Στρατηγική "από το αγρόκτημα στο πιάτο"
2.1.6.4 Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την επίτευξη τουλάχιστον αυτού του επιπέδου φιλοδοξίας στις προτάσεις. Δεδομένου ότι η έναρξη εφαρμογής της αναθεωρημένης κοινής γεωργικής πολιτικής είναι πιθανό να καθυστερήσει μέχρι τις αρχές του 2022, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς προκειμένου να διασφαλιστεί ότι, από την αρχή, τα εθνικά στρατηγικά σχέδια για τη γεωργία αντικατοπτρίζουν πλήρως τη φιλοδοξία της Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο». Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε τα εν λόγω στρατηγικά σχέδια να αξιολογηθούν με βάση αυστηρά κλιματικά και περιβαλλοντικά κριτήρια. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να οδηγήσουν στη χρήση βιώσιμων πρακτικών, όπως η γεωργία ακριβείας, η βιολογική καλλιέργεια, η αγροοικολογία, η γεωργοδασοκομία και τα αυστηρότερα πρότυπα για την καλή μεταχείριση των ζώων. Με τη μετατόπιση της έμφασης από τη συμμόρφωση στις επιδόσεις, μέτρα όπως το οικολογικό πρόγραμμα, θα πρέπει να επιβραβεύουν τους γεωργούς που βελτιώνουν τις επιδόσεις τους όσον αφορά το περιβάλλον και το κλίμα, μεταξύ άλλων μέσω της διαχείρισης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στο έδαφος, και όσον αφορά τη διαχείριση των θρεπτικών συστατικών για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων και τη μείωση των εκπομπών. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για την ανάπτυξη του δυναμικού των προϊόντων βιώσιμης αλιείας ως πηγής τροφίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.
Νομοθεσία για χημικά φυτοφάρμακα, λιπάσματα και αντιβιοτικά
2.1.6.5 Τα στρατηγικά σχέδια θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυξημένο επίπεδο φιλοδοξίας για τη σημαντική μείωση της χρήσης και των κινδύνων των χημικών φυτοφαρμάκων, καθώς και της χρήσης λιπασμάτων και αντιβιοτικών. Η Επιτροπή θα προσδιορίσει τα μέτρα, μεταξύ των οποίων και τα νομοθετικά μέτρα, που απαιτούνται για την επίτευξη αυτών των μειώσεων βάσει διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Οι εκτάσεις βιολογικής καλλιέργειας θα πρέπει επίσης να αυξηθούν στην Ευρώπη. Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει καινοτόμους τρόπους για την προστασία της συγκομιδής από επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες και να εξετάσει τον δυνητικό ρόλο των νέων καινοτόμων τεχνικών για τη βελτίωση της βιωσιμότητας του συστήματος τροφίμων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι παραμένουν ασφαλή.
2.1.6.6 Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη κυκλικής οικονομίας. Θα έχει ως στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των τομέων της επεξεργασίας τροφίμων και του λιανικού εμπορίου με την ανάληψη δράσεων στους τομείς των μεταφορών, της αποθήκευσης, της συσκευασίας και της σπατάλης τροφίμων. Σε αυτές περιλαμβάνονται δράσεις για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της επιβολής και της ικανότητας διεξαγωγής ερευνών σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και για την έναρξη μιας διαδικασίας εντοπισμού νέων καινοτόμων προϊόντων διατροφής και ζωοτροφών, όπως τα θαλασσινά που βασίζονται σε φύκια.
2.1.6.7 Τέλος, η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα επιδιώξει να τονώσει τη βιώσιμη κατανάλωση τροφίμων και να προωθήσει οικονομικά προσιτά υγιεινά τρόφιμα για όλους. Τα εισαγόμενα τρόφιμα που δεν συμμορφώνονται με τα σχετικά περιβαλλοντικά πρότυπα της ΕΕ δεν θα επιτρέπονται στις αγορές της ΕΕ. Η Επιτροπή θα προτείνει δράσεις για να βοηθήσει τους καταναλωτές να επιλέξουν υγιεινή και βιώσιμη διατροφή και να μειώσουν τη σπατάλη τροφίμων. Η Επιτροπή θα διερευνήσει νέους τρόπους για την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών, μεταξύ άλλων και με ψηφιακά μέσα, σχετικά με λεπτομέρειες όπως η προέλευση των τροφίμων, η θρεπτική αξία τους και το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα περιλαμβάνει επίσης προτάσεις για τη βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα αξίας.
